LeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnlineHoezo??
Index
1 Inleiding
2 Aanleiding project
3 Situatie
4 Oplossing:
nieuw proces; ergonomische verbeteringen; overige kenmerken; kosten/baten.
1 Inleiding
Dé oorzaak van de Arbo-problemen in de contractcatering is dat de cateraars (letterlijk) in de keuken van een ander werken. En vaak heeft de interieurarchitect bij het ontwerp meer gedacht aan het ‘mooi’ van het restaurant en de uitgifte, dan aan het ‘handig’ voor de catering-medewerksters.
En bij maar weinig grootkeuken-leveranciers is ‘Arbo’ of ‘ergonomisch’ een verkoopargument. Al besteedt de branchevereniging NVLG op haar website er wel aandacht aan.
(NVLG staat voor Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Grootkeuken-apperatuur)
Voor de cateraar is het moeilijk de trotse nieuwe eigenaar van het restaurant te wijzen op de ergonomische onvolkomenheden (of zelfs blunders). En ook de cateringmedewerksters hebben vaak meer oog en hart voor het welbevinden van hun gasten, dan dat voor zichzelf en hun collega’s. Niet verwonderlijk dat, ondanks alle inspanningen, verzuim, ongevallen, uitstroom en WIA-instroom in catering hoger zijn dan in Nederland gemiddeld.
(WIA staat voor wet Wet en Inkomen naar Arbeidsvermogen)
Ook Arbo-diensten kunnen wel aangeven dat het werk te belastend is, maar niet iedereen heeft voldoende inzicht in de vaak eenvoudige technische aanpassingen die mogelijk zijn om de arbeidsomstandigheden aanmerkelijk te verbeteren. Een overzicht van oplossingen die ‘zo te koop’ zijn heb ik, in opdracht van het Bedrijfschap Horeca en Catering verzameld, samen met andere informatie rondom het Arbo-convenant Werkdruk Horeca.
Bij beoordelen van de tilsituatie volgens de NIOSH-methode, wordt overigens nog al eens vergeten er bij te vertellen dat deze gericht is op de belastbaarheid van ‘gemiddelde mannelijke industriële werknemers’. En in de uitvoerende cateringfuncties werken voornamelijk vrouwen. Dus wat net ‘acceptabel is volgens NIOSH’, levert voor veel medewerksters nog steeds een te groot risico op.
(NIOSH staat voor National Institute of Occupational Safety and Health)
Ik ken in ieder geval één grote landelijke cateraar die goede arbeidsomstandigheden wel benadrukt. Deze maakt inmiddels aan bestaande en nieuwe opdrachtgevers duidelijk dat gladde vloeren, knullige transportmiddelen of sjouwen via trappen, in de catering van de 21e eeuw niet meer thuishoren. Zij hebben zelf geïnvesteerd in ontwikkeling van veilige of ergonomische hulpmiddelen en zetten die op de locaties in.
Onderstaande ‘reportage’ beschrijft een project waarbij ik een ergonomische servieslogistiek heb ontwikkeld, in samenwerking met de medewerksters van de catering, de opdrachtgever van de cateraar en enkele bedrijven die het prototype hebben gebouwd. Vorig jaar zijn 10 meubels in gebruik genomen. Ook dit jaar lopen al enkele projecten om de ergonomische servieslogistiek
ook daar in te voeren.
[naar top] - [naar index]
 |
 |
2 Aanleiding project
Bij een kantoor-organisatie met landelijk enkele tientallen locaties zijn de serveerronden vervangen door zelfbediening uit automaten. Omwille van de milieubelasting en representativiteit is gekozen voor het gebruiken van servies (mokken), in plaats van disposables. De te grote fysieke belasting door het hanteren van volle vaatwaskorven met servies heeft geleid tot langdurig ziekteverzuim bij medewerksters van de cateraar.
De Arbo-dienst van de kantoor-organisatie had al bij de start de situatie beoordeeld en enkele globale aanbevelingen gedaan voor aanpassing van de logistiek. Deze zijn niet geheel doorgevoerd en zelfs niet op alle locaties bekend geworden.
In reactie op het verzuim heeft de cateraar de eigen Arbo-dienst de situatie laten beoordelen. Deze bevestigde de bevindingen van de eerste Arbo-dienst: het ontwerp van de serviesberging onder de automaten en van de servieslogistiek leidt tot een onacceptabele fysieke belasting.
Dit is een overtreding van artikel 5.2 van het Arbo-besluit (1998):
De arbeid wordt zodanig georganiseerd, de arbeidsplaats wordt zodanig ingericht, een zodanige productie- en werkmethode wordt toegepast of zodanige hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen worden gebruikt, dat de fysieke belasting geen gevaren met zich kan brengen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemer.
[naar top] - [naar index]
3 Situatie
Ik heb een bezoek gebracht aan enkele van de kantoorgebouwen. Hier zijn de foto’s gemaakt die dit advies illustreren. Het systeem in de overige kantoren is vergelijkbaar.
3.1 Oude proces
Op de verdiepingen is een drankencorner ingericht, voorzien van een automaat voor warme dranken en een gekoelde dispenser voor containers (19 liter) met water.
Het schone servies staat in vaatwaskorven op een tafeltje (hoog 75 cm.) naast de automaat. Het gebruikte servies is geborgen in vaatwaskorven in een kastje onder de automaat. De korven staan in lekbakken die in kunststof regalen schuiven. In het andere deel van de onderbouw is een afvalbak gemonteerd op een uittrekbaar plateau.
Een cateringmedewerkster wisselt dagelijks de korven: het gebruikte servies gaat mee naar de afwaskeuken, de lege korven gaan, voorzien van schone lekbakken, onder de automaat. Naast de automaat komt weer een voorraad schoon servies.
Bij het wisselen van het servies haalt de medewerkster tevens servies en thermoskannen op van eerdere gasten- en vergaderservice.
3.2 Knelpunten
Gebruik
Deze methode is niet gebruiksvriendelijk voor degene die de gebruikte beker in de korf moet plaatsen: de kastdeur moet helemaal open, om de korf uit te kunnen trekken. Dit gaat vrij stroef. De lekbak schuift namelijk slechts over de regalen, het zijn geen telescoopgeleiders. Voor weggieten van resten ontbreekt een voorziening. Het geheel geeft een rommelig aanzien.
Transport
Voor het transport van het serviesgoed is slechts een standaard serveerwagen beschikbaar. Deze is voorzien van vier zwenkwielen. Dit soort wagens rijdt slecht rechtuit en stuurt slecht.
Dat leidt tot onnodig zware belasting van rug en schouders. Door de beperkte capaciteit moet de medewerkster de korven 4-hoog opstapelen en ook op het onderschap zetten.
Dit is per beladen korf een gewicht van 13,6 kilogram!
(36 bekers à 250 gr., korf 1.500 gr., lekblad 3.100 gr.). |
 |
Afwassen
Bij het afwassen tilt de medewerkster de volle vaatwaskorf van de serveerwagen en plaatst deze op de aanvoertafel van de vaatwasmachine. Na het wasproces tilt de medewerkster de korf met schone mokken terug op de serveerwagen.
Na het wasproces tilt de medewerkster de korf met schone mokken terug op de serveerwagen.
Hierbij gelden dezelfde bezwaren als bij het transport:
¬ te hoog en te laag tillen
¬ van een te hoog gewicht,
¬ in een belastende tilpositie. |
 |
[naar top] - [naar index]
4 Oplossing
4.1 Nieuwe proces
Op de verdiepingen is een drankencorner ingericht, voorzien van een automaat voor warme dranken. Een gekoelde dispenser voor water is eventueel in te bouwen. Dat vervangt tevens het belastende wisselen van ‘waterbollen’ en spaart veel ruimte.
Het schone servies hangt in kleine vaatwaskorven naast de automaat. Het gebruikte servies is geborgen in dezelfde kleine vaatwaskorven in een verende stapelaar in het meubel, naast de automaat. Onder de automaat is een afvalbak gemonteerd tegen een aan de onderzijde scharnierend paneel. Overigens is het meubel op maat te maken van diverse automaten en, door plaatsen van meer korven, aan te passen aan de benodigde capaciteit. Op de foto zijn naast de hangende korven twee bevestigingsklemmen te zien voor de korven met schoon servies.
Een cateringmedewerkster wisselt dagelijks de korven met het gebruikte servies om voor schoon servies.
Bij het wisselen van het servies haalt de medewerkster tevens servies en thermoskannen op van eerdere gasten- en vergaderservice.
 |
 |
4.2 Ergonomische verbeteringen
¬ kleine vaatwaskorven
¬ bekers op grijphoogte
¬ korventransportwagen met verende stapelaars
¬ korventransportwagen met elektromotor
Kleine vaatwaskorven
Door gebruik van kleinere (‘halve’) vaatwaskorven, met een maat van 250x500 mm halveert het tilgewicht en komt het aangrijpingspunt dichter bij het lichaam. Dit zijn twee aspecten die de fysieke belasting beperken.
Bekers op grijphoogte
Door dat zowel de schone als de gebruikte bekers op grijphoogte staan, is bukken niet meer nodig voor de gast en voor de cateringmedewerker. Ook bij het verplaatsen van de korven van en naar de transportwagen beperken we zo bukken en reiken.
Transportwagen met verende stapelaars
Door de transportwagen te voorzien van verende stapelaars verminderen we zowel bij het uitgiftemeubel, als in de vaatwaskeuken het tillen en reiken, omdat de korven steeds op een goede werkhoogte staan.
Transportwagen met elektromotor
Door de elektrische aandrijving is de transportwagen met twee vingers te sturen, ook over tapijt. Door de speciale wielopstelling draait de wagen extra kort. Dat was nodig in verband met de krappe bochten in het gebouw.
4.3 Overige kenmerken
In de onderbouw is een container opgenomen voor het opvangen van resten koffie of thee.
Eenvoudiger is het meubel aan te sluiten op de riolering, maar in dit geval was dat niet goed mogelijk.
Bij gebruik van een hoek-vaatwasmachine is een kleine aanpassing nodig: Om te voorkomen dat de halve korven in de vaatwasser vallen zijn twee extra strips ingelast (in de hoek en op éénderde van de zijkant).
4.4 Kosten/baten
De kosten van het ergonomische meubel en de elektrisch aangedreven transportwagen zijn vanzelfsprekend hoger dan van een standaard tafeltje of serveerwagentje. En ook de benodigde halve korven hebben een meerprijs. Op het totale project was het een bedrag van ongeveer € 10.000,-. Bij een afschrijvingstermijn van tenminste 60 maanden is dat per werkdag nog geen 80 eurocent per uitgiftepunt.
Een deel van deze kosten wordt overigens al direct terugverdiend doordat de logistieke kosten van het nieuwe systeem lager zijn (minder personeelsinzet). Daarnaast is de presentatie veel verzorgder.
De belangrijkste winst zit echter in het verminderen van het risico van uitvallen van de medewerksters. Overigens kan, op grond van artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek, een cateringmedewerkster die uitvalt niet alleen haar werkgever aansprakelijk stellen voor de daaruit volgende schade, als ook (ingevolge lid 4) de opdrachtgever die de werkomstandigheden heeft ‘verstrekt’.
[naar top] - [naar index]
DezeTekstIsVanLeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnline
Dit document niet uitprinten, aub. Denk aan het milieu en uw onkosten.
Wilt u het nog een keer lezen maak een bladwijzer (favoriet).
Wilt u het artikel door een ander laten lezen, stuur een link door.
